Stichting Vrienden van Poehaa is zeer actief in een wijd palet van sociale en kunstzinnige projecten, waarbij democratische grondrechten en inclusie altijd centraal staan.
De stichting heeft eerder o.a. het project Vrouwen van Veghel uitgevoerd. Waarin meer als 20 voorstellingen in het basisonderwijs voor groep 7&8 werden gespeeld. Dit in samenwerking met de Cultuurkade en de gemeente Meierijstad.
Sinds het voorjaar 2022 zijn ook diverse projecten door de stichting Vrienden van Poehaa rond de opvang van Oekraïense vluchtelingen opgepakt.
De stichting Vrienden van Poehaa zoekt in al haar projecten samenwerking met partners in het veld zoals Namen Nummers, Stichting VerHalis , Bibliotheek Veghel, Omroep Meierij en anderen.
Doel herdenken door herinneren
Door middel van het vervaardigen van voorstellingen, documentaires en vertellingen en het organiseren van wandelingen, boottochten en manifestaties worden de slachtoffers van de holocaust weer “thuisgebracht “, door hen een gezicht, een naam en betekenis terug te geven, zodat zij weer letterlijk deel zijn van de geschiedenis van de gemeenschap, waaruit ze zijn weggerukt.
Door deze medebewoners weer thuis te brengen, kunnen ze worden herdacht.
En daarmee kunnen actuele thema’s als oorlogsdreiging, vluchtelingenstromen en bedreigingen van de democratie , bespreekbaar gemaakt worden in onze samenleving.
Aanleiding
76% van de oudere Nederlanders heeft de Tweede Wereldoorlog nog steeds als ijkpunt voor zijn eigen moreel gedrag.
Tegelijkertijd heeft
Vragen
- Hoe ga je in gesprek met- met name – jongeren over dilemma’s rond vrijheid en democratie, antisemitisme enz.?
Hoe breng je vergeten mensen thuis ?
Op de 4e mei vindt jaarlijks de dodenherdenking plaats aan de Kolonel Johnsonstraat in Veghel, waar verschillende monumentjes staan. Het varieert van monumenten voor omgekomen vliegers als symbool voor de strijdkrachten, tot een Indië-monument en een monument voor de Airborne-divisie die Veghel bevrijd heeft en de strijd heeft gevoerd in de Hell’s Highway. Echter tussen dit alles staat niets tastbaars of speciaals voor de groep Joodse Veghelaren.
Tergelijkertijd staat er een prachtig Synagoge gebouw te verpieteren aan de markt, waar de gemneenschap geen aandacht voor schijnt te hebben.
Nu 80 jaar naar de oorlog zijn er door de stichting Struikelstenen stenen gelegd voor de de 17 slachtoffers die in de holocaust vermoord zijn.
23 procent van de jongeren geboren vanaf 1980, twijfels over de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook blijkt dat éénderde tot meer dan de helft van de jongeren weinig van de genocide afweet. The Conference on Jewish Material Claims Against Germany, een internationale organisatie die zich inzet voor holocaustoverlevenden, onderzocht het Nederlandse kennisniveau over deze zwarte bladzijden in de geschiedenis.
Bij ons als stichting rijst de vraag hoe :
- Hoe laat je zien hoe zij een wezenlijk aandeel in de opbouw van onze gemeenschap hebben gevormd?
Het Nationaal Namen monument in Amsterdam geeft gedeeltelijk antwoord op mijn vraag.
Dit gedenkteken is in 2021 onthuld ter nagedachtenis aan alle Nederlandse slachtoffers van de Holocaust. Het mocht tijd worden!
Het duurde meer dan 75 jaar voordat elk Nederlands slachtoffer van de holocaust met naam en toenaam genoemd wordt.
Het is een plek waar nabestaanden en toekomstige generaties individueel en collectief slachtoffers kunnen herdenken. Maar vooral is het een plek die voor het eerst herdenken en herinneren verenigt.
Maar toch geeft de volgende overpeinzing weer wat er nog steeds aan de hand is.
Langer dan
Langer dan een mensenleven Maar korter dan een eeuw.
Nog steeds dat onbegrip Van het wegvagen van mijn familie. En die 102.000 anderen in Nederland Opgepakt, vernederd, weggevoerd en vermoord.
In dit kleine land Met zijn altijd grote woorden Met zijn niet altijd mooie daden Wegkijken, wegkijken op die ene enkeling na die werkelijk zich verzette
WO II, nog steeds een ijkpunt Voor moreel gedrag en democratie in ons land
Bedreigingen op de loer Nepnieuws, klimaat en Poetin. Ontkenning van de holocaust, Oorlog soms zo dichtbij. Daarom blijven we waken en herdenken
En denk ik aan jou, opa Maup. Een steen, een foto een verhaal
80 jaar geleden, een mensenleven lang
© r Hildesheim 2022
Het project Herdenken of Herinneren wil door haar activiteiten, in deze meningsvorming een actieve partner en stimulator zijn. Om te komen met diverse samenwerkingspartners en de gemeente Meijerijstad tot erkenning, over boeken, documentaires en wandel- en fietsroutes
Vormgeving van het project
In 2023 herdenken we dat ruim 20 Joodse Veghelaren in de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd uit ons dorp. We maken samen met jongeren en ouderen een tijdelijk monument bij het station. Deelnemers aan deze herdenking ontfermen zich over één van de slachtoffers en maken voorafgaand thuis voor hem of haar een naambordje en een gedenkpagina op de site van “Namen en Nummers”. Het naambordje gebruiken we bij het herdenkingsritueel. Zo worden de buurtbewoners van toen, symbolisch terug naar huis gebracht. Want – zo vinden wij – ze horen bij ons en dit pijnlijke deel van onze geschiedenis. En wij hopen mee te werken aan herinnering en bewustwording van onze democratie.
d.m.v. een stille tocht langs alle adressen waar struikelstenen leggen, eindigend in de voormalige synagoge aan de Deken van Miertstraat in Veghel.
Samenhang met Struikelstenen
Gunter Demmig is een Duitse beeldend kunstenaar. Hij is 29 jaar geleden begonnen met het leggen van Stolpersteine om de geschiedenis van de buurt zichtbaar en/of voelbaar te maken. Stolpersteine, struikelstenen. Omdat je erover struikelt met je hart, met je hoofd én omdat je je moet bukken om de
tekst te lezen.
Demmig was bezig met een project in zijn woonplaats Keulen over zigeuners en hun deportatie, toen buurtbewoners hem aanspraken en het verleden ontkenden…. Hij wilde hierop een reactie geven en iets blijvends bedenken voor alle slachtoffers van het naziregime. Het Stolpersteine project was geboren. Een priester zei tegen hem “6 miljoen stenen, dat is onbegonnen werk”. Inmiddels zijn er zo’n 50.000 stenen gelegd….
In Veghel zijn voor de 17 Bekende joodse slachtoffers in 2023 de steenleggingen klaar. In Erp zal in 2023 nog een struikelsteen gelegd voor Burgemeester Verheijen.
Projectteam
Centrale figuur in de activiteiten is René Hildesheim, die nauw betrokken is bij het leggen van struikelstenen voor zijn eigen (Joodse) familie en voor de Joodse holocaustslachtoffers via de stichting struikelstenen in Meierijstad. Ook is hij samen met Wieke van der Heijden, Chantal Wolters , Loes Kuiper (beiden docenten Zwijsencollege) en filmmaakster Jasmine de Vries betrokken bij diverse activiteiten van “Namen en Nummers” in Amsterdam, Tilburg en Oss (zie verder bijgevoegde krantenartikelen).